τοῦ Μεγάλου Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως
Κάποιοι λένε ὅτι ἡ ἀρετὴ τοῦ ἄρχοντος φαίνεται ἀπὸ τὸ ὅτι μπορεῖ νὰ μετατρέψη μία πόλι ἀπὸ μικρὴ σὲ μεγάλη· ἐγὼ θὰ ἔλεγα ὅτι ἡ ἀρετὴ τοῦ ἄρχοντος φαίνεται περισσότερο ἀπὸ τὸ ὅτι μπορεῖ νὰ μετατρέψη μία πόλι ἀπὸ φαύλη σὲ χρηστή. Διότι τὸ πρῶτο εἶναι πολλὲς φορὲς ἀποτέλεσμα εὐνοϊκῶν συγκυριῶν, ἐνῷ τὸ δεύτερο δὲν μπορεῖ νὰ γίνη παρὰ μόνο ἀπὸ κάποιον ἄρχοντα ποὺ διοικεῖ μὲ ἄριστο τρόπο. Ἂν ἐσὺ ἔχης ὡς πρότυπό σου αὐτοῦ τοῦ εἴδους τὸν ἄρχοντα, μὲ ὅσα θὰ πετύχης, θὰ αὐξήσης τὴν ἀρετὴ στὴν ζωὴ τῶν ὑπηκόων σου...
... Νὰ εἶσαι ὑπερβολικὰ συνετὸς καὶ νὰ ἔχης δυνατὴ μνήμη. Εὐχάριστος στὰ λόγια καὶ πιὸ εὐχάριστος στὴν συμπεριφορά, ἀγαπητὸς σ' αὐτοὺς ποὺ συναντᾶς, πιὸ ἀγαπητὸς σ' αὐτοὺς ποὺ εἶναι διαρκῶς κοντά σου. Ἐξαιρετικὸς στὴν κρίσι καὶ στὴν ρύθμισι τῶν ὑποθέσεων ποὺ ἔχεις μπροστά σου. Νὰ εἶσαι διορατικὸς καὶ προσεκτικὰ νὰ προφυλάσσεσαι. Νὰ εἶσαι πρόθυμος νὰ κάνης μεγάλα ἔργα, προθυμότερος ὅμως νὰ διασώσης αὐτὸ ποὺ ἔχεις κατορθώσει. Ἱκανὸς στὸ νὰ ἀποκρύπτης τὸ συμφέρον σου, ἱκανώτερος νὰ διαφεύγης τὴν προσοχὴ καὶ ἱκανώτατος στὸ νὰ ἀποκαλύπτης τοὺς αὐθάδεις. Νὰ προξενῆς φόβο στοὺς ἐχθρούς σου, ἀλλὰ νὰ σὲ ἀγαποῦν οἱ ὑπήκοοί σου. Ἀμφότεροι ὅμως νὰ σὲ σέβωνται καὶ νὰ σὲ θαυμάζουν. Νὰ μὴ σὲ νικοῦν οἱ ἡδονές, ἀλλὰ νὰ εἶσαι ὑπόδειγμα σωφροσύνης. Νὰ ἐλέγχης τὴν ὀργή σου καὶ νὰ ἀγαπᾶς τὴν πραότητα. Γρήγορος στὴν ἀναζήτησι τοῦ δικαίου καὶ στὴν ἀμερόληπτη ἀπονομή του. Σταθερὸς στὶς ἀπόψεις σου, σίγουρος στὶς ὑποσχέσεις σου. Νὰ εἶσαι γενναῖος στὶς καταστάσεις ποὺ προξενοῦν φόβο. Ἄτολμος γιὰ κάθε παρανομία καὶ νὰ μὴ ἀνταλλάσσης μὲ καμμιὰ εὐκολία τὴν ἐπιμονὴ καὶ τοὺς κόπους γιὰ τὸ καλό. Πρόθυμος στὶς εὐεργεσίες, διστακτικὸς στὶς τιμωρίες. Ἐραστὴς τῆς φιλίας, ἐχθρὸς τοῦ μίσους. Πηγὴ ἐλέους. Νὰ μὴ εἶσαι φαντασμένος, ἀλλὰ ὑπερβολικὰ ταπεινόφρων. Νὰ περιφρονῆς τὸν πλοῦτο, νὰ βοηθᾶς τοὺς φτωχούς, νὰ τιμᾶς τὴν ἀλήθεια, νὰ μὴ συμβιβάζεσαι μὲ τὸ ψέμμα. Νὰ μὴ νοιώθης ταπεινωμένος στὴν ἀποτυχία, ἀλλὰ στὴν ἐπιτυχία νὰ μὴ ξιπάζεσαι. Νὰ εἶσαι κύριος τῆς γλώσσας σου καὶ νὰ προσέχης τὶ ἀκοῦς. Νὰ εἶσαι ἀδυσώπητος φύλακας τῆς ἀφῆς καὶ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων. Νὰ μὴ ἐνδίδης σὲ κανένα πάθος, οὔτε νὰ παρασύρεσαι ἀπὸ τὴν διέγερσι τῶν ἐπιθυμιῶν. Καὶ γιὰ νὰ ὁλοκληρώσω, νὰ εἶσαι, ὄχι μόνο πρότυπο καὶ παράδειγμα κάθε ἀρετῆς καὶ εὐσεβείας γιὰ τοὺς ὑπηκόους σου, ἀλλὰ νὰ ἀποτελῆς καὶ γιὰ ὅλες τὶς γενιὲς τῶν ἀνθρώπων ποὺ θὰ ἀκολουθήσουν, μιὰ ὄμορφη καὶ σπουδαία ἐνθάρρυνσι, ποὺ ἐπιτελεῖ ὡραῖα καὶ σημαντικὰ ἔργα.
* Ἐξαιρετικῶς ἀφιερωμένο στοὺς πολιτικοὺς καὶ πνευματικούς μας ἄρχοντες
Πηγή: ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΟΡΕΙΑ, Ἀνθολόγιο κειμένων (Ἐπιλογὴ κειμένων, ἐπιμέλεια ἐκδόσεως: Κωνσταντῖνος Ἰ. Χολέβας)
