Δασκάλου – Κιλκὶς
«Τὸ Συντάμα τὸ δικό μας εἶναι ξεβράκωτο»
Μακρυγιάννης
Ὑπάρχει στ’ ἀλήθεια ἔστω κι ἕνας Ἕλληνας ἢ Ἑλληνίδα (πλὴν τῶν παρωπιδοφόρων κομματανθρώπων, ἂν καὶ αὐτοὶ ἐμφανίζονται πτοημένοι), ποὺ νὰ πιστεύη ὅτι θὰ τιμωρηθοῦν, θὰ φυλακισθοῦν οἱ ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν οἰκονομικὴ διάλυσι τῆς πατρίδος μας, γιὰ τὴν ἐπὶ θύραις κοινωνικὴ ἀποδιοργάνωσι καὶ γιὰ τὸν «πλανητικὸ» διασυρμό. Σίγουρα, κανείς. Ὅλοι μας ἔχουμε κατὰ νοῦν τὴν λαϊκὴ σοφία, ἡ ὁποία συνόψισε εὐθύβολα, μὲ ἀποφθεγματικὸ τρόπο τὴν νῦν περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα: «Κόρακας κοράκου μάτι δὲν βγάζει». Ὅλοι τους διαρρηγνύουν τὰ ἱμάτιά τους καὶ διατείνονται ὅτι οἱ ὑπεύθυνοι θὰ τιμωρηθοῦν (τὸ τελευταῖο ἀνέκδοτο: σύστασις ἐξεταστικῆς ἐπιτροπῆς, γιὰ καταλογισμὸ εὐθυνῶν), ὅπως τιμωρήθηκαν γιὰ τήν, μέσῳ τοῦ χρηματιστηρίου, ἐξαπάτησι τοῦ λαοῦ. Τίποτε δὲν θὰ συμβῆ, ὁ χρόνος θὰ παρέλθη, τὰ πάντα θὰ ξεχασθοῦν, οἱ διεφθαρμένοι θὰ συνεχίσουν νὰ ἀπολαμβάνουν τὰ κλοπιμαῖα, ὁ λαός, τὸ ὑποζύγιο, θὰ στενάζη κάτω ἀπὸ τὴν φρικτὴ φτώχεια, στὴν ὁποία μᾶς καταδικάζει ἡ διεθνὴς «Προστασία». Ὅλα κομμένα καὶ ραμμένα στὰ μέτρα τους, ἀρραγὲς τὸ σύστημα καὶ ἡ Δικαιοσύνη μὲ κλονισμένο τὸ κῦρος της, ἐξηρτημένη ἀπὸ τὴν ἐκτελεστικὴ ἐξουσία.
Τί μέλλει γενέσθαι, λοιπόν; Ζητεῖται ἐλπίς. Ὑπάρχει ὅμως; Ὅλοι μας συζητᾶμε γιὰ τὸν ἀπεγκλωβισμὸ τῆς πατρίδος, ὄχι τόσο ἀπὸ τὸ ΔΝΤ, ὅσο ἀπὸ τὶς ἄπληστες συμμορίες ποὺ ἀναπαράγουν ἀπὸ τετραετία σὲ τετραετία τὴν λεηλασία τοῦ δημοσίου πλούτου. Δὲν ἔχουν καμμία σχέσι πλέον μὲ τὸν λαό, ἔχουν χρεωκοπήσει ἠθικὰ καὶ πολιτικά, διαιωνίζουν τὴν κραιπάλη τῶν ἐπαγγελματιῶν τῆς πολιτικῆς. Κάτι πρέπει νὰ γίνη. Τί ὅμως; Νέο κόμμα. Ἀλλὰ ἀπὸ ποιούς; Ἀπὸ δυσαρεστημένους καὶ ἀποτυχημένους πολιτικάντηδες, ναυάγια καὶ ξέφτια τῶν ἤδη ὑπαρχόντων κουρελούδων – κομμάτων; Ὑπῆρξαν πολλὲς ἀπόπειρες στὸ παρελθόν, ποὺ ἁπλῶς ἀπέδειξαν ὅτι κάποιοι ἵδρυσαν κόμματα, γιὰ νὰ ἐκβιάσουν τὴν ἐπιστροφή τους στὸ «μαντρὶ» ποὺ τοὺς ἀνέθρεψε. Ἐξ ἄλλου, ποιός ἐμπιστεύεται σκύβαλα καὶ περιτρίμματα τῆς τωρινῆς πολιτικῆς ζωῆς.
Κόμμα χωρίς… ἐπώνυμα σκύβαλα; Ὅσες φορὲς βγαίνει στὸ «μεϊντάνι» κόμμα «ἀγνώστων», ἂν γλυτώσει τὴν διαπόμπευση καὶ τὴν εἰρωνεία ἀπὸ τὰ βοθροκάναλα, περιορίζεται σὲ ἀποκαρδιωτικὰ ποσοστά, ποὺ φτάνουν στὰ ὅρια τῆς γελοιοποιήσεως. Τὸ νῦν σύστημα εἶναι χαλκέντερο, δὲν ἐπιτρέπει διεμβολισμούς. Θυμίζω ὅτι μὲ τὴν πτῶσι τῆς Χούντας ἐπαναπατρίστηκαν καὶ ἀναστήθηκαν σχεδὸν ὅλοι ὅσοι ἦσαν ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν ἐπιβολή της. Καὶ ὄχι, μόνο αὐτό, ἀλλὰ οἱ παλαιοκομματικοὶ τζιτζιφιόγκοι ἐπέστρεψαν μὲ τὶς δάφνες τοῦ ἀντιστασιακοῦ. Ὅσοι ἔλιωσαν στὶς φυλακὲς παραμερίστηκαν, περιθωριοποιήθηκαν. (Ὅταν ἐλευθερώθηκε ὁ τόπος, μετὰ τὴν ἡρωϊκὴ ἐπανάστασι τοῦ ’21, πλάκωσαν στὴν αἱματοβαμμένη πατρίδα, «οἱ ἀκαθαρσίες τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῆς Εὐρώπης», οἱ ψαλιδόκωλοι, ὅπως ὑπέροχα τοὺς χλεύαζε ὁ λαός.
Καὶ συνεχίζει ὁ Μακρυγιάννης: «Αὐτῆνοι ἀφεντάδες μας κι ἐμεῖς εἵλωτές τους. Πῆραν τὰ καλύτερα ὑποστατικά, τὶς καλύτερες θέσεις, τοὺς σπιτότοπους, στὰ ὑπουργεῖα βαριοὺς μιστούς. Κριταὶ αὐτῆνοι, ἀφεντάδες αὐτῆνοι…καὶ οἱ ἀγωνισταὶ δὲν ἔχουν οὔτε γομάρι. Καὶ ξυπόλητοι καὶ γυμνοὶ διακονεύουν εἰς τὰ σοκάκια». Ὁ Τερτσέτης στὰ Ἀπομνημονεύματα τοῦ Κολοκοτρώνη διασώζει κάτι ποὺ «ἐπροξενοῦσεν γέλωτα ἄσβεστον» στὸν Γέρο τοῦ Μοριᾶ. Εἶχε λάβει μία ἐπιστολὴ ἀπὸ ἕναν λογιώτατο, γνωστό του, ποὺ ζοῦσε στὴν Εὐρώπη, ὁ ὁποῖος ἔγραφε: «Ἢ νὰ ἐλευθερωθοῦμε ἢ νὰ χαθῆτε»). Ἄρα ἂν ἀνατραπῆ τὸ ὑπάρχον πολιτικὸ σκηνικὸ δὲν θὰ μιλᾶμε γιὰ τὸ τέλος τῆς μεταπολιτεύσεως, ἀλλὰ γιὰ τὸ τέλος τῶν πολιτικῶν τῆς μεταπολιτευτικῆς ἐποχῆς. (Ὁ Μητσοτάκης ἔγινε βουλευτὴς πρώτη φορὰ τὸ 1948 νομίζω. Πιστεύει κανεὶς ὅτι ἔχει παροπλισθῆ;).
Τὸ ζητούμενο, πῶς ἀνατρέπεται τὸ σιδηροπαγὲς σύστημα; Κάποιοι μιλοῦν γιὰ κοινωνικὲς ἐκρήξεις, ὁ λαὸς αὐτοδίκως νὰ τιμωρήση καὶ νὰ ἀπαλλάξη τὸν τόπο ἀπό τους… πατριδοφθόρους πολιτικούς. Ἐφιαλτικὸ σενάριο. Ὑπάρχουν πολλοὶ λύκοι (κυρίως γκρίζοι) ποὺ θὰ ἐκμεταλλευθοῦν τὴν …ἀναμπουμπούλα. Σὲ τέτοια περίστασι κούρσεψαν τὴν Κύπρο. (To κείμενο γράφτηκε πρὶν τὶς δολοφονίες στὴν Ἀθήνα).
Λοιπόν. Ἐφ’ ὅσον, κατὰ τὸν ἀείμνηστο Μ. Χατζηδάκι, βιώνουμε μία νέα Τουρκοκρατία, «γιὰ νὰ σωθῆ ἡ Ἑλλάδα στοὺς καιροὺς τοὺς ὕστατους», χρειάζεται νὰ μιμηθοῦμε τοὺς προγόνους: Μία νέα Φιλικὴ Ἑταιρεία. Τί ἦταν ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία; Περὶ τὰ μέσα τοῦ 1814 τρεῖς Ἕλληνες ἔμποροι τῆς Ὀδησσοῦ «ἀπεφάσισαν νὰ συστήσωσι μίαν ἑταιρείαν μυστικὴν καὶ νὰ εἰσάξωσιν εἰς αὐτήν, εἰ δυνατόν, ὅλους τους ἐκλεκτοὺς τῶν ὁμογενῶν, διὰ νὰ συνεργήσωσι μόνοι τῶν ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖο ματαίως πρὸ πολλῶν χρόνων ἤλπιζαν ἀπὸ τοὺς Εὐρωπαίους βασιλεῖς χριστιανούς». (Ε. Πρωτοψάλτη «Ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία», Ἀθῆναι 1964 σέλ. 22).
Ἀπὸ στόμα σὲ στόμα, ἱστὸς ἀράχνης, χιλιάδες φιλογενεῖς Ἕλληνες μυήθηκαν στὴν Ἑταιρεία, διεφύλαξαν τὸ μυστικὸ καὶ φθάσαμε στὴν ἁγιασμένη Ἐπανάστασι. Κάτι παρόμοιο μπορεῖ νὰ γίνη καὶ σήμερα. Τὸ σάπιο σύστημα νὰ καταστραφῆ μὲ τὰ ὄπλα του, μὲ νόμιμες διαδικασίες. Κάποιοι ἀφανεῖς Ἕλληνες πατριῶτες, ἔντιμοι καὶ «φιλογενεῖς» συστήνουν τὴν νέα Φιλικὴ Ἑταιρεία, μὲ σκοπὸ «τὴν συντήρησιν τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως καὶ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τοῦ λαοῦ καὶ τὴν προπαρασκευὴν τοῦ ἔθνους» γιὰ τὴν ἀποτίναξη τῆς νέας Τουρκοκρατίας. Ὑπάρχουν χιλιάδες, ἑκατομμύρια Ἕλληνες ποὺ «πνίγονται» ἀπὸ τὶς ἀναθυμιάσεις τοῦ συστήματος, ποὺ δακρύζουν γιὰ τὴν κατάντεια τῆς πατρίδας μας, ποὺ ἀσφυκτιοῦν ἀπὸ τὴν ἀνικανότητα ποὺ ἐπικάθησε στὴν ράχη μας. Τὴν ἡμέρα τῶν ἐκλογῶν θὰ ὑψωθῆ τὸ λάβαρο…
Ἕνα ἀρτιγενὲς πολιτικό, πατριωτικὸ κίνημα θὰ σαρώση τὰ πάντα.
Οὔτε οἱ ξένοι θὰ μᾶς σώσουν -«οὐαὶ τῷ μὴ ἰδίω ὄνυξι ξυομένῳ», ἀλλοίμονο σ’ αὐτὸν ποὺ δὲν ἔχει δικά του νύχια νὰ ξυσθῆ- οὔτε οἱ νέες γενεές. Τὰ γράμματα μὲ τὰ ὁποῖα «μπουκώνουμε» τοὺς νέους, δὲν εἶναι γράμματα λευτεριᾶς καὶ θυσίας, ἀλλὰ ἀφιλοπατρίας καὶ φιλοτομαρισμοῦ. Οἱ μόνοι ἀγῶνες ποὺ ξεσηκώνουν τοὺς νέους εἶναι οἱ ποδοσφαιρικοί. Ἡ τηλεόρασις καὶ τὸ κινητὸ δὲν γεννοῦν ἥρωες, ἀλλὰ τὶς κουκουλοφόρες ὀρδὲς ποὺ δὲν ὀρρωδοῦν πρὸ οὐδενός. Τὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία τὴν ἵδρυσαν ἔμποροι, οἱ μικρομεσαῖοι, ὄχι αὐτοὶ ποὺ δὲν εἶχαν νὰ χάσουν τίποτε ἀπὸ μία ἀποτυχία, ἀλλὰ αὐτοὶ ποὺ θὰ ἔχαναν τὰ πάντα. Πρὸς τὸ παρὸν καθόμαστε μὲ σταυρωμένα τὰ χέρια καὶ συζητᾶμε ἔμφοβοι γιὰ τὸ ἂν ξυπνήση ὁ λαός, ἂν τιμωρηθοῦν οἱ ἔνοχοι, ἂν πετύχουν τὰ μέτρα…
«Τὸ ἄν, ἐσπάρθη πολλὲς φορές, ἀλλὰ δὲν ἐφύτρωσε», ἔλεγε ὁ Κολοκοτρώνης. Χρειάζονται ἔργα, ἐδῶ καὶ τώρα.Πρὸς τὸ παρὸν «ὁ μὲν θερισμὸς πολύς, οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι».
Τί μέλλει γενέσθαι, λοιπόν; Ζητεῖται ἐλπίς. Ὑπάρχει ὅμως; Ὅλοι μας συζητᾶμε γιὰ τὸν ἀπεγκλωβισμὸ τῆς πατρίδος, ὄχι τόσο ἀπὸ τὸ ΔΝΤ, ὅσο ἀπὸ τὶς ἄπληστες συμμορίες ποὺ ἀναπαράγουν ἀπὸ τετραετία σὲ τετραετία τὴν λεηλασία τοῦ δημοσίου πλούτου. Δὲν ἔχουν καμμία σχέσι πλέον μὲ τὸν λαό, ἔχουν χρεωκοπήσει ἠθικὰ καὶ πολιτικά, διαιωνίζουν τὴν κραιπάλη τῶν ἐπαγγελματιῶν τῆς πολιτικῆς. Κάτι πρέπει νὰ γίνη. Τί ὅμως; Νέο κόμμα. Ἀλλὰ ἀπὸ ποιούς; Ἀπὸ δυσαρεστημένους καὶ ἀποτυχημένους πολιτικάντηδες, ναυάγια καὶ ξέφτια τῶν ἤδη ὑπαρχόντων κουρελούδων – κομμάτων; Ὑπῆρξαν πολλὲς ἀπόπειρες στὸ παρελθόν, ποὺ ἁπλῶς ἀπέδειξαν ὅτι κάποιοι ἵδρυσαν κόμματα, γιὰ νὰ ἐκβιάσουν τὴν ἐπιστροφή τους στὸ «μαντρὶ» ποὺ τοὺς ἀνέθρεψε. Ἐξ ἄλλου, ποιός ἐμπιστεύεται σκύβαλα καὶ περιτρίμματα τῆς τωρινῆς πολιτικῆς ζωῆς.
Κόμμα χωρίς… ἐπώνυμα σκύβαλα; Ὅσες φορὲς βγαίνει στὸ «μεϊντάνι» κόμμα «ἀγνώστων», ἂν γλυτώσει τὴν διαπόμπευση καὶ τὴν εἰρωνεία ἀπὸ τὰ βοθροκάναλα, περιορίζεται σὲ ἀποκαρδιωτικὰ ποσοστά, ποὺ φτάνουν στὰ ὅρια τῆς γελοιοποιήσεως. Τὸ νῦν σύστημα εἶναι χαλκέντερο, δὲν ἐπιτρέπει διεμβολισμούς. Θυμίζω ὅτι μὲ τὴν πτῶσι τῆς Χούντας ἐπαναπατρίστηκαν καὶ ἀναστήθηκαν σχεδὸν ὅλοι ὅσοι ἦσαν ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν ἐπιβολή της. Καὶ ὄχι, μόνο αὐτό, ἀλλὰ οἱ παλαιοκομματικοὶ τζιτζιφιόγκοι ἐπέστρεψαν μὲ τὶς δάφνες τοῦ ἀντιστασιακοῦ. Ὅσοι ἔλιωσαν στὶς φυλακὲς παραμερίστηκαν, περιθωριοποιήθηκαν. (Ὅταν ἐλευθερώθηκε ὁ τόπος, μετὰ τὴν ἡρωϊκὴ ἐπανάστασι τοῦ ’21, πλάκωσαν στὴν αἱματοβαμμένη πατρίδα, «οἱ ἀκαθαρσίες τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῆς Εὐρώπης», οἱ ψαλιδόκωλοι, ὅπως ὑπέροχα τοὺς χλεύαζε ὁ λαός.
Καὶ συνεχίζει ὁ Μακρυγιάννης: «Αὐτῆνοι ἀφεντάδες μας κι ἐμεῖς εἵλωτές τους. Πῆραν τὰ καλύτερα ὑποστατικά, τὶς καλύτερες θέσεις, τοὺς σπιτότοπους, στὰ ὑπουργεῖα βαριοὺς μιστούς. Κριταὶ αὐτῆνοι, ἀφεντάδες αὐτῆνοι…καὶ οἱ ἀγωνισταὶ δὲν ἔχουν οὔτε γομάρι. Καὶ ξυπόλητοι καὶ γυμνοὶ διακονεύουν εἰς τὰ σοκάκια». Ὁ Τερτσέτης στὰ Ἀπομνημονεύματα τοῦ Κολοκοτρώνη διασώζει κάτι ποὺ «ἐπροξενοῦσεν γέλωτα ἄσβεστον» στὸν Γέρο τοῦ Μοριᾶ. Εἶχε λάβει μία ἐπιστολὴ ἀπὸ ἕναν λογιώτατο, γνωστό του, ποὺ ζοῦσε στὴν Εὐρώπη, ὁ ὁποῖος ἔγραφε: «Ἢ νὰ ἐλευθερωθοῦμε ἢ νὰ χαθῆτε»). Ἄρα ἂν ἀνατραπῆ τὸ ὑπάρχον πολιτικὸ σκηνικὸ δὲν θὰ μιλᾶμε γιὰ τὸ τέλος τῆς μεταπολιτεύσεως, ἀλλὰ γιὰ τὸ τέλος τῶν πολιτικῶν τῆς μεταπολιτευτικῆς ἐποχῆς. (Ὁ Μητσοτάκης ἔγινε βουλευτὴς πρώτη φορὰ τὸ 1948 νομίζω. Πιστεύει κανεὶς ὅτι ἔχει παροπλισθῆ;).
Τὸ ζητούμενο, πῶς ἀνατρέπεται τὸ σιδηροπαγὲς σύστημα; Κάποιοι μιλοῦν γιὰ κοινωνικὲς ἐκρήξεις, ὁ λαὸς αὐτοδίκως νὰ τιμωρήση καὶ νὰ ἀπαλλάξη τὸν τόπο ἀπό τους… πατριδοφθόρους πολιτικούς. Ἐφιαλτικὸ σενάριο. Ὑπάρχουν πολλοὶ λύκοι (κυρίως γκρίζοι) ποὺ θὰ ἐκμεταλλευθοῦν τὴν …ἀναμπουμπούλα. Σὲ τέτοια περίστασι κούρσεψαν τὴν Κύπρο. (To κείμενο γράφτηκε πρὶν τὶς δολοφονίες στὴν Ἀθήνα).
Λοιπόν. Ἐφ’ ὅσον, κατὰ τὸν ἀείμνηστο Μ. Χατζηδάκι, βιώνουμε μία νέα Τουρκοκρατία, «γιὰ νὰ σωθῆ ἡ Ἑλλάδα στοὺς καιροὺς τοὺς ὕστατους», χρειάζεται νὰ μιμηθοῦμε τοὺς προγόνους: Μία νέα Φιλικὴ Ἑταιρεία. Τί ἦταν ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία; Περὶ τὰ μέσα τοῦ 1814 τρεῖς Ἕλληνες ἔμποροι τῆς Ὀδησσοῦ «ἀπεφάσισαν νὰ συστήσωσι μίαν ἑταιρείαν μυστικὴν καὶ νὰ εἰσάξωσιν εἰς αὐτήν, εἰ δυνατόν, ὅλους τους ἐκλεκτοὺς τῶν ὁμογενῶν, διὰ νὰ συνεργήσωσι μόνοι τῶν ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖο ματαίως πρὸ πολλῶν χρόνων ἤλπιζαν ἀπὸ τοὺς Εὐρωπαίους βασιλεῖς χριστιανούς». (Ε. Πρωτοψάλτη «Ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία», Ἀθῆναι 1964 σέλ. 22).
Ἀπὸ στόμα σὲ στόμα, ἱστὸς ἀράχνης, χιλιάδες φιλογενεῖς Ἕλληνες μυήθηκαν στὴν Ἑταιρεία, διεφύλαξαν τὸ μυστικὸ καὶ φθάσαμε στὴν ἁγιασμένη Ἐπανάστασι. Κάτι παρόμοιο μπορεῖ νὰ γίνη καὶ σήμερα. Τὸ σάπιο σύστημα νὰ καταστραφῆ μὲ τὰ ὄπλα του, μὲ νόμιμες διαδικασίες. Κάποιοι ἀφανεῖς Ἕλληνες πατριῶτες, ἔντιμοι καὶ «φιλογενεῖς» συστήνουν τὴν νέα Φιλικὴ Ἑταιρεία, μὲ σκοπὸ «τὴν συντήρησιν τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως καὶ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τοῦ λαοῦ καὶ τὴν προπαρασκευὴν τοῦ ἔθνους» γιὰ τὴν ἀποτίναξη τῆς νέας Τουρκοκρατίας. Ὑπάρχουν χιλιάδες, ἑκατομμύρια Ἕλληνες ποὺ «πνίγονται» ἀπὸ τὶς ἀναθυμιάσεις τοῦ συστήματος, ποὺ δακρύζουν γιὰ τὴν κατάντεια τῆς πατρίδας μας, ποὺ ἀσφυκτιοῦν ἀπὸ τὴν ἀνικανότητα ποὺ ἐπικάθησε στὴν ράχη μας. Τὴν ἡμέρα τῶν ἐκλογῶν θὰ ὑψωθῆ τὸ λάβαρο…
Ἕνα ἀρτιγενὲς πολιτικό, πατριωτικὸ κίνημα θὰ σαρώση τὰ πάντα.
Οὔτε οἱ ξένοι θὰ μᾶς σώσουν -«οὐαὶ τῷ μὴ ἰδίω ὄνυξι ξυομένῳ», ἀλλοίμονο σ’ αὐτὸν ποὺ δὲν ἔχει δικά του νύχια νὰ ξυσθῆ- οὔτε οἱ νέες γενεές. Τὰ γράμματα μὲ τὰ ὁποῖα «μπουκώνουμε» τοὺς νέους, δὲν εἶναι γράμματα λευτεριᾶς καὶ θυσίας, ἀλλὰ ἀφιλοπατρίας καὶ φιλοτομαρισμοῦ. Οἱ μόνοι ἀγῶνες ποὺ ξεσηκώνουν τοὺς νέους εἶναι οἱ ποδοσφαιρικοί. Ἡ τηλεόρασις καὶ τὸ κινητὸ δὲν γεννοῦν ἥρωες, ἀλλὰ τὶς κουκουλοφόρες ὀρδὲς ποὺ δὲν ὀρρωδοῦν πρὸ οὐδενός. Τὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία τὴν ἵδρυσαν ἔμποροι, οἱ μικρομεσαῖοι, ὄχι αὐτοὶ ποὺ δὲν εἶχαν νὰ χάσουν τίποτε ἀπὸ μία ἀποτυχία, ἀλλὰ αὐτοὶ ποὺ θὰ ἔχαναν τὰ πάντα. Πρὸς τὸ παρὸν καθόμαστε μὲ σταυρωμένα τὰ χέρια καὶ συζητᾶμε ἔμφοβοι γιὰ τὸ ἂν ξυπνήση ὁ λαός, ἂν τιμωρηθοῦν οἱ ἔνοχοι, ἂν πετύχουν τὰ μέτρα…
«Τὸ ἄν, ἐσπάρθη πολλὲς φορές, ἀλλὰ δὲν ἐφύτρωσε», ἔλεγε ὁ Κολοκοτρώνης. Χρειάζονται ἔργα, ἐδῶ καὶ τώρα.Πρὸς τὸ παρὸν «ὁ μὲν θερισμὸς πολύς, οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι».
