τοῦ Ὀδυσσέως Ἐλύτου
Μέσα σ᾿ ἕνα τέτοιο πνεῦμα εἶχα κινηθῆ ἄλλοτε, ὅταν ἔλεγα ὅτι ἕνα τοπίο δὲν εἶναι, ὅπως τὸ ἀντιλαμβάνονται μερικοί, κάποιο ἁπλῶς σύνολο γῆς, φυτῶν καὶ ὑδάτων. Εἶναι ἡ προβολὴ τῆς ψυχῆς ἑνὸς λαοῦ ἐπάνω στὴν ὕλη.
Θέλω νὰ πιστεύω — καὶ ἡ πίστη μου αὐτὴ βγαίνει πάντοτε πρώτη στὸν ἀγῶνα της μὲ τὴν γνώση — ὅτι, ὅπως καὶ νὰ τὸ ἐξετάσουμε, ἡ πολυαιώνια παρουσία τοῦ ἑλληνισμοῦ πάνω στὰ δῶθε ἢ ἐκεῖθε τοῦ Αἰγαίου χώματα ἔφτασε νὰ καθιερώση μιὰν ὀρθογραφία, ὅπου τὸ κάθε ὠμέγα, τὸ κάθε ὕψιλον, ἡ κάθε ὀξεία, ἡ κάθε ὑπογεγραμμένη δὲν εἶναι παρὰ ἕνας κολπίσκος, μιὰ κατωφέρεια, μιὰ κάθετη βράχου πάνω σὲ μιὰ καμπύλη πρύμνας πλεούμενου, κυματιστοὶ ἀμπελῶνες, ὑπέρθυρα ἐκκλησιῶν, ἀσπράκια ἢ κοκκινάκια, ἐδῶ ἢ ἐκεῖ, ἀπὸ περιστεριῶνες καὶ γλάστρες μὲ γεράνια.
Εἶναι μία γλῶσσα μὲ πολὺ αὐστηρὴ γραμματική, ποὺ τὴν ἔφκιασε μόνος του ὁ λαός, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ποὺ δὲν ἐπήγαινε ἀκόμη σχολεῖο. Καὶ τὴν τήρησε μὲ θρησκευτικὴ προσήλωση κι ἀντοχὴ ἀξιοθαύμαστη, μέσα στὶς πιὸ δυσμενεῖς ἐκατονταετίες. Ὥσπου ἤρθαμ᾿ ἐμεῖς, μὲ τὰ διπλώματα καὶ τοὺς νόμους, νὰ τὸν βοηθήσουμε. Καὶ σχεδὸν τὴν ἀφανίσαμε. Ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τῆς φάγαμε τὰ κατάλοιπα τῆς γραφῆς της καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο τῆς ροκανίσαμε τὴν ἴδια της τὴν ὑπόσταση, τὴν κοινωνικοποιήσαμε, τὴν μεταβάλαμε σὲ ἕναν ἀκόμα μικροαστό, ποὺ μᾶς κοιτάζει ἀπορημένος ἀπὸ κάποιο παραθυράκι κάποιας πολυκατοικίας τοῦ Αἰγάλεω.
Δὲν ἀναφέρομαι σὲ καμμιὰ χαμένη γραφικότητα. Οὔτε θυμᾶμαι νά ᾿χω ζήσει σὲ καμμιὰ καλὴ ἐποχὴ γιὰ νὰ τὴν νοσταλγῶ. Ἁπλῶς, δὲν ἀνέχομαι τὶς ἀνορθογραφίες. Μὲ ταράζουν. Νοιώθω σὰν ν᾿ ἀνακατώνωνται τὰ γράμματα στὸ ἴδιο μου τὸ ἐπώνυμο, νὰ μὴ ξέρω ποιὸς εἶμαι, νὰ μὴν ἀνήκω πουθενά. Τόσο πολὺ αἰσθάνομαι νὰ εἶναι ἡ ζωή μου συνυφασμένη μ᾿ αὐτὴν τὴν «ὑδρόγεια λαλιά», ποὺ δὲν εἶναι παρὰ ἡ ὀπτικὴ φάση τῆς ἑλληνικῆς λαλιᾶς, τῆς ἱκανῆς μὲ τὴν διπλῆ της ὑπόσταση νὰ ὁμιλῆ καὶ νὰ ζωγραφίζη συνάμα. Καὶ ποὺ ἐξακολουθεῖ ἀθόρυβα ὅσο καὶ δραστικά, παρὰ τὶς ἄνωθεν ἐπεμβάσεις, νὰ εἰσχωρῆ ὁλοένα μέσα στὴν ἱστορία καὶ μέσα στὴν φύση ποὺ τὴν γέννησαν, ἔτσι ὥστε νὰ μετατρέπη τεράστιες ποσότητες παρελθόντος χρόνου σὲ παρόν, καὶ νὰ μετατρέπεται ἀπὸ τὸ παρὸν αὐτὸ σὲ ὄργανο προικισμένο μὲ τὴν δύναμη νὰ ὁδηγῆ τὰ στοιχεῖα τῆς ζωῆς μας στὴν πρωτογενῆ φυσική τους ἀλήθεια.
Μέσα σ᾿ ἕνα τέτοιο πνεῦμα εἶχα κινηθῆ ἄλλοτε, ὅταν ἔλεγα ὅτι ἕνα τοπίο δὲν εἶναι, ὅπως τὸ ἀντιλαμβάνονται μερικοί, κάποιο ἁπλῶς σύνολο γῆς, φυτῶν καὶ ὑδάτων. Εἶναι ἡ προβολὴ τῆς ψυχῆς ἑνὸς λαοῦ ἐπάνω στὴν ὕλη.
Θέλω νὰ πιστεύω — καὶ ἡ πίστη μου αὐτὴ βγαίνει πάντοτε πρώτη στὸν ἀγῶνα της μὲ τὴν γνώση — ὅτι, ὅπως καὶ νὰ τὸ ἐξετάσουμε, ἡ πολυαιώνια παρουσία τοῦ ἑλληνισμοῦ πάνω στὰ δῶθε ἢ ἐκεῖθε τοῦ Αἰγαίου χώματα ἔφτασε νὰ καθιερώση μιὰν ὀρθογραφία, ὅπου τὸ κάθε ὠμέγα, τὸ κάθε ὕψιλον, ἡ κάθε ὀξεία, ἡ κάθε ὑπογεγραμμένη δὲν εἶναι παρὰ ἕνας κολπίσκος, μιὰ κατωφέρεια, μιὰ κάθετη βράχου πάνω σὲ μιὰ καμπύλη πρύμνας πλεούμενου, κυματιστοὶ ἀμπελῶνες, ὑπέρθυρα ἐκκλησιῶν, ἀσπράκια ἢ κοκκινάκια, ἐδῶ ἢ ἐκεῖ, ἀπὸ περιστεριῶνες καὶ γλάστρες μὲ γεράνια.
Εἶναι μία γλῶσσα μὲ πολὺ αὐστηρὴ γραμματική, ποὺ τὴν ἔφκιασε μόνος του ὁ λαός, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ποὺ δὲν ἐπήγαινε ἀκόμη σχολεῖο. Καὶ τὴν τήρησε μὲ θρησκευτικὴ προσήλωση κι ἀντοχὴ ἀξιοθαύμαστη, μέσα στὶς πιὸ δυσμενεῖς ἐκατονταετίες. Ὥσπου ἤρθαμ᾿ ἐμεῖς, μὲ τὰ διπλώματα καὶ τοὺς νόμους, νὰ τὸν βοηθήσουμε. Καὶ σχεδὸν τὴν ἀφανίσαμε. Ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τῆς φάγαμε τὰ κατάλοιπα τῆς γραφῆς της καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο τῆς ροκανίσαμε τὴν ἴδια της τὴν ὑπόσταση, τὴν κοινωνικοποιήσαμε, τὴν μεταβάλαμε σὲ ἕναν ἀκόμα μικροαστό, ποὺ μᾶς κοιτάζει ἀπορημένος ἀπὸ κάποιο παραθυράκι κάποιας πολυκατοικίας τοῦ Αἰγάλεω.
Δὲν ἀναφέρομαι σὲ καμμιὰ χαμένη γραφικότητα. Οὔτε θυμᾶμαι νά ᾿χω ζήσει σὲ καμμιὰ καλὴ ἐποχὴ γιὰ νὰ τὴν νοσταλγῶ. Ἁπλῶς, δὲν ἀνέχομαι τὶς ἀνορθογραφίες. Μὲ ταράζουν. Νοιώθω σὰν ν᾿ ἀνακατώνωνται τὰ γράμματα στὸ ἴδιο μου τὸ ἐπώνυμο, νὰ μὴ ξέρω ποιὸς εἶμαι, νὰ μὴν ἀνήκω πουθενά. Τόσο πολὺ αἰσθάνομαι νὰ εἶναι ἡ ζωή μου συνυφασμένη μ᾿ αὐτὴν τὴν «ὑδρόγεια λαλιά», ποὺ δὲν εἶναι παρὰ ἡ ὀπτικὴ φάση τῆς ἑλληνικῆς λαλιᾶς, τῆς ἱκανῆς μὲ τὴν διπλῆ της ὑπόσταση νὰ ὁμιλῆ καὶ νὰ ζωγραφίζη συνάμα. Καὶ ποὺ ἐξακολουθεῖ ἀθόρυβα ὅσο καὶ δραστικά, παρὰ τὶς ἄνωθεν ἐπεμβάσεις, νὰ εἰσχωρῆ ὁλοένα μέσα στὴν ἱστορία καὶ μέσα στὴν φύση ποὺ τὴν γέννησαν, ἔτσι ὥστε νὰ μετατρέπη τεράστιες ποσότητες παρελθόντος χρόνου σὲ παρόν, καὶ νὰ μετατρέπεται ἀπὸ τὸ παρὸν αὐτὸ σὲ ὄργανο προικισμένο μὲ τὴν δύναμη νὰ ὁδηγῆ τὰ στοιχεῖα τῆς ζωῆς μας στὴν πρωτογενῆ φυσική τους ἀλήθεια.
* ἡ ἐπικεφαλὶς δική μας
Ο Οδυσσέας Ελύτης ήταν πάντοτε και αυστηρώς Οδυσσέας και όχι Οδυσσεύς, ώστε να έχει γενική «Οδυσσέως». Και η γενική του επωνύμου του ήταν «του Ελύτη» και όχι «του Ελύτου»!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν λοιπόν θέλετε να χρησιμοποιήσετε κείμενο του Ελύτη για την εκστρατεία σας, οφείλετε να σεβαστείτε καταρχάς το όνομά του, όπως το έγραφε και το έκλινε ο ίδιος.
Έπειτα, οφείλετε να σεβαστείτε την ορθογραφία του, και να μην την προσαρμόζετε στη δική σας.
Ο Ελύτης λοιπόν είχε δεχτεί να ακολουθείται στις εκδόσεις των έργων του η επίσημη «σχολική» ορθογραφία: δηλαδή «να καθιερώσΕΙ, να ομιλΕΙ» κτλ., «ν’ ανανατώνΟνται», «καΜιά» με ένα -μ-, «νΙώθω» με -ι-, «πρωτογενή» με οξεία και όχι περισπωμένη, και άλλα πολλά.
ΑΝ ΑΥΤΑ ΤΑ ΑΜΙΓΩΣ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΣΕΙΣ ΤΑ ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΑΝΕΥ ΣΗΜΑΣΙΑΣ, ΤΟΤΕ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ, ΤΑ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΝΝΟΩ, ΟΠΟΤΕ ΑΝΕΥ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΝΟΤΟΝΙΚΟ!
Όμως, ΔΕΝ είναι ορθογραφικό θέμα το τελικό -ν, έχει φωνητική αξία αυτό, κάτι στο οποίο απέδιδε ιδιαίτερη σημασία ένας ποιητής όπως ο Ελύτης. Ασέβεια δηλαδή και μόνο είναι η επιβολή του, π.χ. στα θηλυκά: «τη διπλή», στη φύση που τη γέννησαν» κτλ. έχει ο Ελύτης, και όχι "τηΝ", "στηΝ" κτλ.
Και τι να πει κανείς για την ασύγγνωστα επιπόλαιη ανάγνωση, με βάση την οποία τον λαό τον κάνατε γλώσσα, και μετατρέψατε πια όλα τα αρσενικά σε θηλυκά; Ας ξαναδιαβαστεί λοιπόν διορθωμένο:
«Και σχεδόν ΤΟΝ αφανίσαμε. Από το ένα μέρος ΤΟΥ φάγαμε τα κατάλοιπα της γραφής ΤΟΥ και από το άλλο ΤΟΥ ροκανίσαμε την ίδια ΤΟΥ την υπόσταση, ΤΟΝ κοινωνικοποιήσαμε, ΤΟΝ μεταβάλαμε σε έναν ακόμα μικροαστό…» –γιά σκεφτείτε, τη γλώσσα μικροαστό!
Στοιχειώδης δεοντολογία δηλαδή, ελάχιστος σεβασμός, και όχι προκρούστεια κλίνη.
ΥΓ. Βλέπω ότι "πηγή" σας αναφέρετε ένα σάιτ, αντί για το βιβλίο του ποιητή. Περίεργο, έτσι κι αλλιώς, πολύ περισσότερο που εκεί το απόσπασμα έχει μεταφερθεί πιστά!